NGÔN NGỮ KHÔNG LỜI
Trong mối tương quan đời
thường, ngôn ngữ là phương tiện chuyển tải và diễn đạt ý tưởng của con người.
Nhờ ngôn ngữ mà những nhịp cầu huynh đệ cảm thông được kết nối để giúp mọi người
đến với nhau.
Ngôn ngữ được định
nghĩa là “Hệ thống những từ dùng làm phương tiện giao tiếp” (Từ điển Từ và Ngữ
Việt Nam). Theo định nghĩa này, ngôn ngữ trước hết được hiểu là lời nói. Tuy vậy,
có những ngôn ngữ không có âm thanh mà vẫn diễn tả được những thực tại phong phú, xin được gọi đó là “ngôn ngữ không
lời”. Trong nhiều trường hợp, ngôn ngữ không lời xem ra lại tạo ấn tượng mạnh mẽ
hơn ngôn ngữ mang âm thanh bằng lời. Chúng ta hãy cùng lắng nghe và học hỏi
ngôn ngữ đặc biệt này.
1- Ngôn ngữ không lời nói với chúng
ta về Thiên Chúa
“Trời xanh tường thuật
vinh quang Thiên Chúa
Không trung loan báo việc
tay Người làm
Ngày này nhắc nhở cho
ngày khác
Đêm này truyền tụng cho
đêm kia.
Chẳng một lời một lẽ,
chẳng nghe thấy âm thanh
Mà tiếng vang đã dội khắp
hoàn cầu
Và thông điệp loan đi tới
chân trời góc biển” (Tv 19,2-5).
Tác giả Thánh vịnh đã
“nghe thấy” những âm thanh được phát biểu không phải bằng lời. Trời xanh, không
trung, ngày, đêm là những hiện tượng tự nhiên rất đỗi bình thường mà lại mang một
ngôn ngữ đặc biệt để nói với chúng ta về Thiên Chúa và về quyền năng của Ngài.
Hàn Mạc Tử, một thi sĩ
công giáo, đã “nghe” được ngôn ngữ không lời qua những điều bình dị của cuộc sống
xung quanh. Dưới cái nhìn của thi sĩ, tiếng nước reo hò và nhịp rung của tơ liễu
lại nói với chúng ta về tình yêu của Trời:
“Ai hãy làm thinh chớ
nói nhiều,
Để nghe dưới đáy nước
hò reo,
Để nghe tơ liễu rung trong
gió,
Và để xem trời giải
nghĩa yêu” (Trích từ bài “Đà Lạt trăng mờ”).
Vũ trụ thiên nhiên là một
cuốn sách nói với chúng ta về Thiên Chúa. Nơi đó, người tín hữu nhận ra sự hiện
hữu của Ngài qua sự xoay vần của vũ trụ và vẻ đẹp của thiên nhiên. Họ “nghe thấy”
âm thanh của “dàn đồng ca vũ trụ” đang ca ngợi và tôn vinh Chúa. Vì vẻ đẹp của
vũ trụ là một ngôn ngữ không lời, nên mỗi người có thể đón nhận một cách khác
nhau, tùy theo “tần số” của trái tim và khả năng của trí óc. Nhờ việc đón nhận
sứ điệp từ ngôn ngữ không lời này, mà người ta trở thành thi sĩ, họa sĩ, văn sĩ
hay nghệ sĩ. Được gợi hứng từ vẻ đẹp huyền bí của thiên nhiên, mà người ta trở
thành nhà chiêm niệm huyền bí hay nhà giảng thuyết lỗi lạc. Tất cả đều được lắng
nghe ngôn ngữ không lời của vũ trụ để rồi đến lượt họ ra đi loan báo những kỳ
công của Chúa.
2- Ngôn ngữ không lời của
Chúa nói với chúng ta
Trong suốt bề dày của lịch
sử, Thiên Chúa luôn ngỏ lời với con người.
“Thuở xưa, nhiều lần nhiều cách, Thiên Chúa đã phán dạy cha ông chúng ta qua
các ngôn sứ, nhưng vào thời sau hết này, Thiên Chúa đã phán dạy chúng ta qua
Thánh Tử” (Dt 1,1-2a). Đức Giêsu Kitô là Lời của Thiên Chúa đã thành xác phàm để
đến gặp gỡ con người. Nơi Đức Giêsu, Thiên Chúa đã trao gửi tất cả những gì
Ngài muốn nói với chúng ta. Ngôi Lời nhập thể đã đến gặp gỡ con người. Người
nói với con người bằng ngôn ngữ của họ, để họ có thể lĩnh hội được giáo huấn mà
Người muốn truyền đạt. Thiên Chúa ngỏ lời với con người bằng ngôn ngữ mang âm
thanh của đời thường, đồng thời Ngài cũng đang nói với họ bằng ngôn ngữ không lời.
Trước hết, chúng ta “lắng
nghe” ngôn ngữ không lời của Chúa qua mầu nhiệm thập giá. Vâng, Đức Giêsu bị
treo trên cây gỗ. Người thinh lặng trước lời thách thức của người Do Thái: “Hỡi
ông Kitô vua Israel, cứ xuống khỏi thập giá ngay bây giờ đi, để chúng ta thấy
và tin” (Mc 15,32). Người đã im lặng trước những câu hỏi tò mò của Hêrôđê cũng
như trước lời thẩm vấn vô nghĩa của Philatô: “Sự thật là gì?” (Ga 18,38). Đã hơn
hai ngàn năm, biết bao người đến với cây thập giá để suy tư cầu nguyện. Và, cây
thập giá đang nói với chúng ta bằng ngôn ngữ không lời. Phải chăng Thiên Chúa
vô cảm trước nỗi đau đang xâu xé cuộc đời con người? Không! Sự thinh lặng của
cây thập giá nhắc chúng ta dừng lại để suy tư về trách nhiệm của ta đối với
Chúa và tha nhân, để tìm ra nguyên cớ của đau khổ, cội nguồn của những bất hạnh
chính là tội lỗi và sự ích kỷ của con người. Thập giá cũng thinh lặng mời gọi
chúng ta hãy chiêm ngắm một Thiên Chúa đã yêu cho đến cùng (x. Ga 13,1). Đức
Thánh Cha Bênêđictô đã nói về sự thinh lặng của Chúa Giêsu trên thập giá: “Ngôi
Lời im tiếng trở thành cái thinh lặng của sự chết, vì Người “đã được nói” cho tới
nín lặng, và không giữ lại gì cả từ những gì Người phải thông truyền cho chúng
ta” (Bài huấn từ trong buổi tiếp kiến chung hôm 7-3-2012). Khi thinh lặng nguyện
cầu bên cây thập giá, chúng ta tìm lại được sức mạnh siêu nhiên. “Hãy đến với
Ta hỡi những ai vất vả và gánh nặng, Ta sẽ nâng đỡ bổ sức cho” (Mt 11, 28).
Ngôn ngữ không lời của
Chúa còn được ngỏ với chúng ta nơi bí tích Thánh Thể. Đức Giêsu đang hiện diện
nơi đây, trong sự thinh lặng hoàn toàn. Những ai đến với Chúa Giêsu Thánh Thể
mà trong lòng còn ngổn ngang những mưu toan, mánh lới thì sẽ không bao giờ được
gặp Chúa. Người nào đến tôn thờ Chúa mà lòng đầy những dục vọng trần tục, sẽ
không được nghe tiếng nói của Người. Thánh Thể là bài học dạy chúng ta về sự
thinh lặng. Chúa Giêsu trong bí tích Thánh Thể đang nói với chúng ta bằng ngôn
ngữ không lời.
3- Ngôn ngữ không lời nơi
cuộc đời người tín hữu
Trong một xã hội quá ồn
ào bởi những âm thanh hỗn tạp, chúng ta được mời gọi sống tinh thần sa mạc để
khám phá sự hiện diện của Chúa. Giữa một “chợ đời” điên đảo quay cuồng, tiếng
nói của chân lý có nguy cơ bị lấn át. Trong một thế giới xô bồ hối hả, những cố
gắng nên thánh dễ dàng bị bóp nghẹt. Vì thế, chúng ta cần được gặp gỡ Chúa để được
Ngài dẫn dắt soi đường.
Muốn gặp gỡ Chúa, chúng
ta phải quy hướng về đời sống thinh lặng nội tâm. Trong bối cảnh xã hội “trăm
hoa đua nở” hôm nay, một nguy hiểm trong đời sống đức tin là người ta chỉ dừng
lại nơi những hoạt động bề ngoài rất rầm rộ, mà ít để ý đến đời sống thiêng
liêng. Những cuộc rước, những buổi cử hành, những công trình xây cất là cần thiết,
nhưng chúng phải giúp người tín hữu tăng trưởng đời sống đức tin, dẫn đưa họ đến
gần Chúa. Thiếu đời sống nội tâm, những công trình và hoạt động ấy sẽ giống như
tiếng thanh la não bạt vô hồn. Nhờ thinh lặng, chúng ta lắng nghe Lời Chúa và
giãi bày tâm tư với Ngài, lòng kề lòng như tâm sự bất tận của những bạn trẻ
đang yêu nhau. Tiếng nói của Chúa sẽ đến từ nơi sâu thẳm của tâm hồn, ấm áp yêu
thương đem lại cho chúng ta bình an và hạnh phúc.
Truyền thống Giáo Hội
tôn vinh Thánh Giuse trong tháng ba dương lịch. Với cuộc sống âm thầm hy sinh,
trong thinh lặng tín thác, Thánh Giuse đã được gặp Chúa. Ngài ý thức mình luôn
sống dưới ánh mắt yêu thương của Chúa. Bên cạnh Ngài luôn có Đức Trinh nữ Maria
và Hài Nhi Giêsu. Trong đời Ngài luôn có Chúa hiện diện. Hạnh phúc và niềm vui
dâng tràn. Thiên đàng hiện hữu ngay giữa trần gian. Thánh nhân là mẫu gương cho
chúng ta về sự thinh lặng, tâm tình phó thác và cậy trông.
Nhận ra sự hiện diện của
Chúa nơi cuộc đời, chúng ta cũng được mời gọi nhận ra Ngài nơi tha nhân. “Máu của
em ngươi kêu thấu đến Ta!” (x St 4,10). Cain được Chúa nhắc cho biết trách nhiệm
của ông đối với em mình là Aben. Sự ghen tương đã làm cho Cain mù tối, quên
tình huyết nhục. Ông đã giết chết chính người em cùng dòng máu với mình. Khi
tôi gặp gỡ người anh em tôi, tôi được gợi nhớ nơi họ hình ảnh Thiên Chúa. Sự hiện
diện của anh em tôi nhắc bảo tôi phải có trách nhiệm đối với họ. Tình liên đới ấy
được ghi khắc trong tâm hồn tôi, luôn nhắc tôi tôn trọng yêu thương, vì họ với
tôi có cùng một Cha trên trời.
Mùa Chay chính là thời
điểm để chúng ta lắng đọng tâm hồn, thinh lặng đón nhận Lời Chúa rồi đem ra thực
hành. “Ai nghe những lời Thày nói đây mà đem ra thực hành, thì ví được như người
khôn xây nhà trên đá. Dù mưa sa nước cuốn, hay bão táp ập vào, nhà ấy cũng
không sụp đổ, vì đã xây trên đá” (Mt 7,24). Đức Thánh Cha Bênêđictô 16 đã viết
trong Tông huấn Verbum Domini: “Tái khám phá Lời Chúa trong cuộc sống Giáo Hội
cũng có nghĩa là tái khám phá ý nghĩa sự cầm trí và thinh lặng nội tâm. Truyền
thống giáo phụ dạy chúng ta rằng các mầu nhiệm của Chúa Kitô gắn liền với sự
thinh lặng, và chỉ trong thinh lặng Ngôi Lời mới có thể tìm ra chỗ ở trong
chúng ta, như đã xảy ra với Đức Mẹ Maria, người phụ nữ của Ngôi Lời và sự thinh
lặng không thể tách rời nhau” (số 66). Một khi đón nhận Lời Chúa, chúng ta cũng
có sứ mạng loan báo Lời ấy cho tha nhân. Lời loan báo của tôi không phải chỉ là
âm thanh trên môi miệng, nhưng còn là ngôn ngữ không lời, thể hiện qua những chứng
từ cụ thể, mang tính thuyết phục nơi những anh em mà tôi gặp gỡ.
Hải
Phòng, ngày 18.3.2012
Gm Giuse
Vũ Văn Thiên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét